Luật sư: Thanh tra phải vào cuộc vụ “núp bóng” trang trại làm điện mặt trời áp mái

Hàng trăm dự án trang trại tại các tỉnh Gia Lai, Đắk Lắk, Đăk Nông, Kon Tum… mọc lên như nấm sau mưa, đồng loạt thời gian ngắn, nhưng thực tế chỉ để sản xuất điện mặt trời. Hàng loạt sai phạm chưa bị phát lộ…

Theo Sở Công thương tỉnh Gia Lai, toàn tỉnh 431 công trình điện mặt trời lắp trên mái các dự án nông nghiệp. Tuy nhiên, điện đã được sản xuất, bán, nhưng hiện có tới 302 công trình chưa triển khai hoạt động kinh tế trang trại. Trong số này cũng còn tới 9 công trình chưa chuyển đổi mục đích sử dụng đất.

Trả lời báo Lao Động, bà Trần Thị Khánh Mai, Giám đốc Công ty TNHH năng lượng xanh Nhật Gia Thịnh và Công ty TNHH MTV năng lượng xanh Mai Gia Thịnh, huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai cho biết: “Doanh nghiệp của chúng tôi đầu tư 2 MWp trên diện tích trang trại tổng hợp”.

Hiện trạng công trình… thứ yếu là sản xuất điện đã được đấu nối và bán cho EVN với giá ưu đãi từ tháng 11.2020, nhưng đến nay bên dưới hệ thống điện mặt trời mái nhà tại thôn Ialok, xã IaMnông, huyện Chư Păh này vẫn toàn đất trống và chưa có một dấu hiệu nào của hoạt động kinh tế trang trại tổng hợp như cam kết ban đầu của nhà đầu tư.

Tương tự, tại Đắk Lắk hiện có hơn 360 đơn vị đăng ký xây dựng trang trại lắp đặt hệ thống điện năng lượng mặt trời mái nhà nhưng thực tế chỉ thấy sản xuất điện mặt trời.

Theo Sở Nông nghiệp Phát triển Nông thôn tỉnh Đắk Lắk, từ đầu năm 2021, có 193 trang trại đã đấu nối với hệ thống điện, số còn lại đã có thỏa thuận đấu nối với Công ty Điện lực Đắk Lắk. Trong đó, riêng TP.Buôn Ma Thuột, có 4 trang trại trong tình trạng “chưa hoàn thiện các hạng mục sản xuất trang trại” chủ yếu tập trung lắp hệ thống pin điện mặt trời.

Tại huyện Cư Kuin, trong số 20 trang trại lắp đặt điện mặt trời (16 trồng trọt, 3 chăn nuôi và 1 hỗn hợp) thì chỉ có 4 dự án được xác nhận là trang trại, 1 trang trại không đủ tiêu chí, 15 trang trại chưa chuyển đổi mục đích sử dụng đất để thực hiện trang trại…

Đáng chú ý, huyện Buôn Đôn có 29 trang trại (21 trang trại trồng trọt, 4 trang trại chăn nuôi, 3 trang trại hỗn hợp). Trong đó, 8 trang trại đã làm thủ tục xác nhận trang trại, 21 trang trại mới có chủ trương của UBND huyện cho chuyển đổi mục đích sử dụng sang đất nông nghiệp khác.

Tại đây, cơ quan chức năng phát hiện 4 trang trại chưa hoàn thiện thủ tục xác nhận trang trại, chưa triển khai trồng trọt, chăn nuôi theo phương án đã được phê duyệt vẫn đang trong giai đoạn thi công (chủ yếu thi công điện mặt trời) nhưng đều được đấu nối với điện lực.

Theo luật sư Anh Phiệt – Văn phòng Luật sư Phiệt và cộng sự – Đoàn LS TP.Đà Nẵng, những dự án sản xuất điện tái tạo từ năng lượng mặt trời “núp bóng” trang trại như vậy có nhiều dấu hiệu sai phạm pháp luật. Cơ quan quản lý Nhà nước cần phải kiểm tra, xử lý để tránh việc lợi dụng chính sách nhà nước, vi phạm pháp luật, xâm hại tài nguyên đất đai.

Theo Luật sư Anh Phiệt, cần làm rõ các dự án đó có đúng với quy hoạch tổng thể không? Có nằm trong quy hoạch sản xuất điện của địa phương? Về đất đai, nếu là đất nông trại thì phải thực hiện đúng dự án ban đầu.

Trường hợp lập dự án trang trại, nhưng không trồng trọt, chăn nuôi mà chỉ sản xuất điện mặt trời là trái luật. Cần xem xét các loại đất đó đã làm đủ các thủ tục về chuyển đổi mục đích sử dụng đất, đã nộp thuế đủ cho nhà nước hay không?… Muốn phát hiện những sai phạm đó, Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường các địa phương phải vào cuộc.

Các dự án điện gió lo ngại chậm tiến độ COD

Tất cả các nhà đầu tư Điện gió tại Bạc Liêu, Sóc Trăng, Cà Mau đều cam kết thực hiện đúng tiến độ dự án. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều dự án đang dang dở do chưa kịp khởi công, hoặc vướng thủ tục.

“Trước giờ G”

Ông Đào Hải Linh – Phó Tổng Giám đốc Cty TNHH ĐTXD &TM Phương Anh – Chủ đầu tư 3 dự án điện gió Hòa Bình 1 (2 giai đoạn) và Nhà máy Điện gió Hòa Bình 2 nêu thực trạng: “Cho đến nay chúng tôi đã đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án đã khởi công. Chúng tôi đang lo là khả năng đấu nối vào đường dây 110KV có thể chậm tiến độ”.

Dự án Nhà máy Điện gió Đông Hải 1 – giai đoạn 2 (dự án điện gió trên biển) do Công ty Cổ phần Năng lượng Bắc Phương làm chủ đầu tư đang được nối vào lưới điện quốc gia thông qua tuyến đường dây 110kV Hòa Bình-Đông Hải và Hòa Bình-Bạc Liêu 2 do Tổng Công ty Điện lực Miền Nam làm chủ đầu tư.

Tuy nhiên, tiến độ triển khai xây dựng 2 tuyến đường dây này có nguy cơ bị chậm. Tỉnh đang nghiên cứu hỗ trợ và có ý kiến với Tập đoàn Điện lực Việt Nam cùng Tổng Công ty Điện lực Miền Nam gấp rút triển khai thi công, hoàn thành đóng điện tuyến đường dây lộ ra 110kV Giá Rai-Đông Hải và tuyến dây 110kV Hòa Bình – Bạc Liêu 2 trước ngày 30.9.2021 để đảm bảo truyền tải điện các nhà máy điện gió trong khu vực.

Đối với các dự án điện gió trên đất liền như dự án Nhà máy điện gió KoSy-Bạc Liêu giai đoạn 1 và dự án Nhà máy điện gió Hòa Bình 5 – giai đoạn 1, khó khăn nhất là việc vận chuyển các thiết bị siêu trường, siêu trọng, trong khi hạ tầng của khu vực dự án lại không đảm bảo.

Ông Nguyễn Huy Dũng – Giám đốc Sở Giao thông Vận tải tỉnh Bạc Liêu nhìn nhận: “Hiện tại các tuyến đường giao thông ven biển Bạc Liêu chỉ chịu tải tối đa 16 tấn, cầu tối đa 25 tấn, không thể nào đáp ứng để các phương tiện vận chuyển các thiết bị siêu trường, siêu trọng lên đến 160 tấn”.

Tại tỉnh Sóc Trăng, tất cả các nhà thầu Điện gió đều cam kết đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án để hoàn thành đóng điện và đi vào hoạt động trước ngày 31.10.2021.

Ông Phạm Quốc Hùng – Giám đốc Công ty TNHH Điện gió Quốc Vinh Sóc Trăng (Dự án Nhà máy điện gió số 6) – cho biết, công suất giai đoạn I của nhà máy là 30MW, dự kiến triển khai lắp đặt từ tháng 6.2021; phấn đấu hoàn thành lắp đặt và chạy thử vào tháng 8, đóng điện vận hành thương mại dự án trong tháng 9.2021.

Không chỉ Nhà máy điện gió số 6 Quốc Vinh đang khẩn trương hoàn thành, 7 nhà máy điện gió khác đang thi công tại vùng ven biển tại thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng cũng đang trong giai đoạn xây dựng, đổ trụ móng, đường dẫn… với khối lượng hoàn thành từ 30-70% và đều phấn đấu sớm hoàn thành hòa lưới điện quốc gia trong tháng 9 hoặc tháng 10.2021.

Sẽ có những dự án điện gió chậm tiến độ

Theo quy hoạch phát triển điện gió tỉnh Sóc Trăng đến năm 2020 và được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt bổ sung quy hoạch 20 dự án Điện gió tại vùng ven biển tỉnh Sóc Trăng với tổng quy mô công suất là 1.435MW. Đến nay, UBND tỉnh Sóc Trăng đã cấp Quyết định chủ trương đầu tư cho 16 dự án với tổng công suất 1.095MW, 4 dự án còn lại Sở Kế hoạch và Đầu tư đang hoàn chỉnh hồ sơ theo ý kiến thẩm định để xin chủ trương đầu tư.

Hiện có 9 nhà máy đã tiến hành thi công và đang giai đoạn hoàn thiện hạ tầng cơ sở, đường dẫn, đổ móng trụ tuabin gió, hệ thống lưới điện kết nối để sau khi hoàn thành sẽ hòa lưới điện quốc gia. Số còn lại, 11 dự án dù có cố gắng đến đâu cũng khó đóng hòa vào lưới điện vào trước ngày 31.10 năm nay.

Tương tự, tỉnh Bạc Liêu hiện có 10 dự án nhà máy điện gió được khởi công trên địa bàn tỉnh, với tổng công suất 562MW, có tổng vốn đăng ký đầu tư gần 1 tỉ USD.

Cùng với hơn 27 dự án điện gió khác, với tổng công suất hơn 5.000MW đang trình bổ sung quy hoạch điện VIII của quốc gia. Những dự án đang trình này khó có khả năng hòa điện trước ngày 31.10 để được hưởng ưu đãi giá điện.

Đối với dự án Điện gió Khai Long (Cà Mau), có vốn đầu tư trên 5.500 tỉ đồng được chấp nhận đầu tư từ năm 2016 cho đến nay vẫn chưa khởi động. Dự án này khó có khả năng hoàn thành đóng điện trước ngày 31.10.

Trao đổi qua điện thoại, ông Tô Hoài Dân – Tổng Giám đốc Công ty Công Lý – cho biết, hiện dự án đang vướng chuyện cho thuê mặt nước biển để triển khai dự án. Ông Dân cho biết: “Công ty đã nhiều lần có văn bản đề nghị được giao mốc, được kiểm tra thực địa để được sử dụng diện tích mặt biển, nhưng đến nay vẫn chưa được”.

Theo Công ty Công Lý, chính việc chậm bàn giao diện tích cho thuê mặt nước biển khiến toàn bộ dự án phải ngưng trệ.

Nhà máy điện gió khu du lịch Khai Long giai đoạn 1, được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư vào ngày 14.1.2016. Dự án được xây dựng trên diện tích đất liền và mặt biển trên thềm lục địa là 2.165ha; công suất 100MW; tổng vốn đầu tư hơn 5.500 tỉ đồng.

Năm 2016, Bộ Tài nguyên và Môi trường có quyết định giao khu vực biển (diện tích 1968,8ha) cho Công ty Công Lý. Theo quyết định trên, tiền thuê khu vực biển là 3 triệu đồng/ha/năm, thời hạn 30 năm. Thời gian tính tiền cho thuê bắt đầu từ ngày 14.9.2016. Căn cứ quyết định trên, đầu năm 2021, Cục thuế tỉnh Cà Mau có thông báo đến Công ty Công Lý yêu cầu đơn vị này nộp tiền thuê khu vực biển là hơn 26 tỉ đồng.

Cty Công lý mới nộp 50% số tiền thuê nên chưa được cắm mốc định vị vùng khai thác dự án. Chính vì vậy, chưa biết chừng nào dự án hoàn thành, đưa vào sử dụng..